İran’da başbakanlık yapan değerli Türk evladı Musaddık, ABD’nin tezgâhladığı hareketlerle gözden düşürülür önce, sonra da bir darbe ile iktidardan uzaklaştırılır. Suçu, İran petrolünü batılı emperyalist güçlerin elinden alması, yanına yöresine Türkleri almasıdır… Sorgusunda dedikleri, her Türk Milliyetçisinin onur ve gurur kaynağı olmalıdır, örnek alınmalıdır.
Soru: Hangi tebaadansan?
Soru: Hangi tebaadansan?
Cevap: İran Tebaasındanam.
Soru: Hangi milliyettensen?
Cevap: Türk’em.
Soru: Hangi dindensin?
Cevap: Müselmanam.
Soru: Hangi dini cereyana mensupsan?
Cevap: Şiiyem, Caferiyem.
Soru: İdeolojin nedir?
Cevap: Türk Milliyetçisiyem.
İran’da bağımsız Türk cumhuriyetleri kurulmuş büyük mücadeleler sonunda, bu cumhuriyetlerin destanî kahramanları var. Bunlardan da söz edelim kısaca. Settar Han ve Bağır Han, bayrağı ilk açanlar… Bütün Azerbaycan bir dönem Settar Han’ın yönetimine girmiş. Sonra Şeyh Muhammed Hıyabanî ve Azadistan Devleti. Taki Han ve Bağımsız Horasan Hükümeti, Tebrizli bir Türk olan Taki Han Horasan Türkmenlerinin başına geçerek olağanüstü bir mücadele vermiş…
19. yüzyılın ikinci yarısında Ruslar Türkmenistan’ı işgal edince, bir kısım Türkmenler, İran Horasanı’na geçtiler, Hazar Denizi ile Afganistan arasındaki bölgeye yerleşerek İran’a tâbi olmaya karar verdiler. Fakat İran’ın hem merkezi yönetimi, hem de yerel yönetimleri Türkmenleri sömürmeye başladılar, rüşvet, baskı, talan gırla gitti… Türkmenlerin bu konudaki yakınmalarına da hep kulak tıkandı. Bu sömürü ve keyfilik yüzünden Türkmenler sık sık ayaklanıyorlardı. 1860’larda başlayan bu ayaklanmalar 1920’lere gelindiğinde hâlâ dinmemişti, o bölge için için kaynıyordu.
Türkmenler son çare alarak “Bağımsız Horasan Hükümeti”ni kurup başına Taki Han’ı getirdiler. Taki Han, Birinci Dünya Savaşı sırasında İran Ordusunda subaydı, Ruslara karşı savaşıp yaralandı, Almanlar onu Almanya’ya götürüp tedavi ettiler, böylece Avrupa’yı da görmüş oldu. 1920’lerde Türkiye’de de kurtuluş savaşı veriliyordu, Taki Han, bu mücadeleyi de yakından izliyordu.
İran kuvvetlerini defalarca yenilgilere uğrattı Taki Han, Türkmenleri örgütledi, yönetsel reformlar yaptı. Fakat bir çarpışmada şehit düştü. Onun şehadeti direnişin belini kırdı… Fakat halkın ona olan sevgisi bitmiyordu, artıyordu. Mezarına ziyarete gitmeye başladı halk akın akın… Bu sevgi rahatsız etti Şah yönetimini, İran Hükümeti, mezarını bilinmeyen bir yere kaçırdı.
1952 yılında mezar tesadüfen bulunur, başta Musaddık vardır, büyük bir cenaze töreni düzenlenir, Musaddık da katılır.
Ve bir başka şanlı mücadele… Azerbaycan Muhtar Hükümeti, Seyit Cafer Pişeveri… Türkçe’yi resmi dil yapıyor Pişeveri, Tebriz’de üniversite kuruyor, birçok reform yapıyor ve o da yukarıya yazdığım kahramanlar gibi bütün bunların bedelini canıyla ödüyor.
Bütün bu bilgileri gazeteci ağabeyimiz rahmetli Metin Ören’in "İran Türkleri Hürriyet Hareketleri” adlı kitabından aldım. Kendi hazırlamış ama bastırmak, ölümünden sonra çocuklarına nasip olmuş. Azerbaycan Kültür Derneği Başkanı ve eski Kars milletvekili sayın Cemil Ünal önsözünü yazmış.
Kitaptan başka ilginç bilgiler de aktarayım:
-Kitapta Şah Rıza Pehlevi’nin Türk düşmanlığı, Ermeni ve Barzani hayranlığına dair ayrıntılı bilgiler var, Pehlevi uçağına bile “Kürdistan” adını vermiş…
-Ve Ayetullah Şeriatmedarı… 1979 İran devriminin gerçek kahramanı olan bu büyük Türk hakkında da önemli bilgiler var bu kitapta, Şeriatmedarı-Humeyni anlaşmazlığının içyüzü ve Medarı’nın Türkçülüğüne dair çarpıcı bilgiler bulunuyor…
-İran Türkleri’nin nüfus, gelenek, görenek, boylarına ilişkin de özel bilgilere yer verilmiş…
İran’da bağımsız Türk cumhuriyetleri kurulmuş büyük mücadeleler sonunda, bu cumhuriyetlerin destanî kahramanları var. Bunlardan da söz edelim kısaca. Settar Han ve Bağır Han, bayrağı ilk açanlar… Bütün Azerbaycan bir dönem Settar Han’ın yönetimine girmiş. Sonra Şeyh Muhammed Hıyabanî ve Azadistan Devleti. Taki Han ve Bağımsız Horasan Hükümeti, Tebrizli bir Türk olan Taki Han Horasan Türkmenlerinin başına geçerek olağanüstü bir mücadele vermiş…
19. yüzyılın ikinci yarısında Ruslar Türkmenistan’ı işgal edince, bir kısım Türkmenler, İran Horasanı’na geçtiler, Hazar Denizi ile Afganistan arasındaki bölgeye yerleşerek İran’a tâbi olmaya karar verdiler. Fakat İran’ın hem merkezi yönetimi, hem de yerel yönetimleri Türkmenleri sömürmeye başladılar, rüşvet, baskı, talan gırla gitti… Türkmenlerin bu konudaki yakınmalarına da hep kulak tıkandı. Bu sömürü ve keyfilik yüzünden Türkmenler sık sık ayaklanıyorlardı. 1860’larda başlayan bu ayaklanmalar 1920’lere gelindiğinde hâlâ dinmemişti, o bölge için için kaynıyordu.
Türkmenler son çare alarak “Bağımsız Horasan Hükümeti”ni kurup başına Taki Han’ı getirdiler. Taki Han, Birinci Dünya Savaşı sırasında İran Ordusunda subaydı, Ruslara karşı savaşıp yaralandı, Almanlar onu Almanya’ya götürüp tedavi ettiler, böylece Avrupa’yı da görmüş oldu. 1920’lerde Türkiye’de de kurtuluş savaşı veriliyordu, Taki Han, bu mücadeleyi de yakından izliyordu.
İran kuvvetlerini defalarca yenilgilere uğrattı Taki Han, Türkmenleri örgütledi, yönetsel reformlar yaptı. Fakat bir çarpışmada şehit düştü. Onun şehadeti direnişin belini kırdı… Fakat halkın ona olan sevgisi bitmiyordu, artıyordu. Mezarına ziyarete gitmeye başladı halk akın akın… Bu sevgi rahatsız etti Şah yönetimini, İran Hükümeti, mezarını bilinmeyen bir yere kaçırdı.
1952 yılında mezar tesadüfen bulunur, başta Musaddık vardır, büyük bir cenaze töreni düzenlenir, Musaddık da katılır.
Ve bir başka şanlı mücadele… Azerbaycan Muhtar Hükümeti, Seyit Cafer Pişeveri… Türkçe’yi resmi dil yapıyor Pişeveri, Tebriz’de üniversite kuruyor, birçok reform yapıyor ve o da yukarıya yazdığım kahramanlar gibi bütün bunların bedelini canıyla ödüyor.
Bütün bu bilgileri gazeteci ağabeyimiz rahmetli Metin Ören’in "İran Türkleri Hürriyet Hareketleri” adlı kitabından aldım. Kendi hazırlamış ama bastırmak, ölümünden sonra çocuklarına nasip olmuş. Azerbaycan Kültür Derneği Başkanı ve eski Kars milletvekili sayın Cemil Ünal önsözünü yazmış.
Kitaptan başka ilginç bilgiler de aktarayım:
-Kitapta Şah Rıza Pehlevi’nin Türk düşmanlığı, Ermeni ve Barzani hayranlığına dair ayrıntılı bilgiler var, Pehlevi uçağına bile “Kürdistan” adını vermiş…
-Ve Ayetullah Şeriatmedarı… 1979 İran devriminin gerçek kahramanı olan bu büyük Türk hakkında da önemli bilgiler var bu kitapta, Şeriatmedarı-Humeyni anlaşmazlığının içyüzü ve Medarı’nın Türkçülüğüne dair çarpıcı bilgiler bulunuyor…
-İran Türkleri’nin nüfus, gelenek, görenek, boylarına ilişkin de özel bilgilere yer verilmiş…
