"Ölümlülerin en büyük hazzı şarkıdır" Musa Peygamber
Türkiye’de 98 tane İlahiyat ya da İslami İlimler Fakültesi var, araştırdığım kadarıyla bunların hiçbirinde İbranice dersi yok.
Ohh ne güzel, Yahudilik hakkında yalan yanlış, komplo teorisi bilgileri salla dur, anti-semitizm aşıla, ama İbranice öğrenme ve Musevi ve İsrail kaynaklarını birinci elden araştırma gereği duyma.
Ne iyi ki, İlahiyat Fakülteleri dışında bu bağlamda ciddi bilimsel çalışmalar yapılıyor. İşte bunlardan birisinden, Kora Yayınlarından kitap olarak da çıkmış bir doktora tezinden söz edeceğim bugün.
Tezin ve kitabın tam adı “Bellek, Kimlik ve Müzik, İzmir Sefarad Yahudilerinde Dinsel ve Din Dışı Müzik Pratikleri.”
Yazarı Dr. Merve Şule Çaycı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ile eşzamanlı olarak İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Yarı Zamanlı Türk Müziği bölümünü bitirdi. 2014 yılında Haliç Üniversitesinde Türk Müziği dalında yüksek lisans eğitimini tamamladı. Çaycı daha sonra, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Anabilim dalında doktora eğitimine başladı ve başarıyla bitirdi bu eğitimi.
Merve Şule Çaycı’yı ben yakından tanıyorum, çünkü eşimin yeğenidir. Başka hünerlerini de bilirim, pek çok Türk Halk Müziği enstrümanını ustalıkla çalar ve sahnelerde solist olarak da icra eder Türk Halk ve Sanat Müziğini, sesi güzeldir.
Yani bu alt yapıyla, bu bilgi birikimiyle bu özel alana girdi ve doktora yaptı. Bu bağlamda İsrail’e bile gitti, yerinde araştırıp inceledi pek çok olguyu ve belgeyi.
Sefarad Yahudileri 1492 yılında Osmanlı Sultanı II. Beyazıt tarafından İspanya’dan getirilip bizim liman şehirlerine yerleştirildiler. Böylece baskılardan kurulup özgürce yaşamaya başladılar. Bu liman şehirlerinin en önemlisi de elbette İzmir’di.
Sefarad Yahudilerinin bir müzik birikimi de vardı elbette, dine dayalı bir müzik. Gelgelelim yüzyıllar içinde bu müzik değişime uğradı, Türk Sanat Müziği makamlarını içine aldı, seküler bir yan da kazanarak yepyeni bir sentez yarattı.
Bu sentez incelemeye değer ilginç ve önemli bir sentez…
Merve Şule Çaycı, kitabına Yahudiler ve Yahudilik konusunda derin ve gerekli bilgiler vererek başlıyor. Bazı başlıkları sunayım:
-İsrailoğullları, Yahudi Sürgünü, Yahudi Diasporası
-Roma, Bizans ve İslam Dünyasında Yahudiler-Avrupa ve İspanya’da Yahudi Diasporası
-Osmanlı Döneminde Yahudiler Sefaradlar
-Cumhuriyet Döneminde Türkiye Yahudileri.
Ve bu başlıklar doğru kaynaklara dayalı olarak ayrıntılanıyor.
Daha sonra yazarımız “Bellek, Kimlik ve Müzik” konusuna giriyor ve bilimsel olarak derinliğine bilgi yağdırıyor okuyanlara.
Ve özele geçiyor, İzmir Sefarad Yahudilerinin müzik geçmişlerine, değişimlerine ve kazanımlarına giriyor. Bu bölümden de bazı başlıklar sunarsam meramımı daha iyi anlatabileceğimi sanıyorum:
-Yahudi kültürel belleği olarak İzmir sinagogları.
-Belleğin müzik yoluyla bedenlenmesi ve kaydedilmesi.
-İzmir Sefarad topluluğunun müziksel kimlikleri.
-Yahudi dinsel ritüelleri ve İzmir pratikleri.
-İzmir Sefarad Yahudilerinin din dışı müzik yaşamı.
-İzmir Sefarad Ladino müzik kültürü.
-Geleneksel Türk Sanat Müziğinde İzmirli Yahudi Bestekârlar.
-Türk Popüler Müziğinde İzmirli Sefarad müzisyenler.
Kitap ve de doktora tezi zengin görsel malzeme ile de desteklenmiş, 272 sayfalık kitabın değişik yerlerine gerektiği kadar görsel konulmuş.
Okumanızı öneririm, özellikle müzikle akademik düzeyde ilgili olanlara salık veririm.
Kutlu olsun Şuleciğim, nice kitaplarını profesörlüğünü de görürüz umarım.
