Manevi açıdan kötülük ve günahlardan arınma, fiziki açıdan bedenin toksinlerden arınarak sağlıklı hale gelmesi ve ekonomik anlamda toplumda yardımlaşma ve dayanışmanın en üst noktaya çıktığı bir zaman dilimi olan Ramazan ayına bir kere daha girmiş bulunuyoruz. Bu ayın en önemli sosyal ve ekonomik sembolü halk arasında fitre diye bilinen ve 1400 yıldır uygulana gelen özel bir yardımlaşma geleneği olan fıtır sadakasıdır.

Manevi açıdan kötülük ve günahlardan arınma, fiziki açıdan bedenin toksinlerden arınarak sağlıklı hale gelmesi ve ekonomik anlamda toplumda yardımlaşma ve dayanışmanın en üst noktaya çıktığı bir zaman dilimi olan Ramazan ayına bir kere daha girmiş bulunuyoruz. Bu ayın en önemli sosyal ve ekonomik sembolü halk arasında fitre diye bilinen ve 1400 yıldır uygulana gelen özel bir yardımlaşma geleneği olan fıtır sadakasıdır.



Borcundan ve aslî ihtiyaçlarından başka en az nisab miktarı malı (80.18 gr. Altın.) veya onun değerinde (yaklaşık 3,6 bin TL) parası olan Müslüman’ın fıtır sadakası vermesi dinimizce vaciptir. Buna kısaca halk arasındaki tabiriyle "Fitre" denilir. Fıtır sadakasının vacip olması için zekâtta olduğu gibi malın üzerinden bir yıl geçmesi ve artıcı nitelikte olması şart değildir.



Bu sebeple toplumumuzda yukarıda belirtilen nisap miktarı da çoğu zaman dikkate alınmadan Ramazan ayında elinde bir fakiri bir gün doyuracak kadar parası olan herkes bu yardımlaşma kültürüne katılmaya çalışmaktadır.



Bu vesile ile kendi zaruri ihtiyaçlarını karşılayan bir Müslüman geçim sıkıntısı çeken daha alt seviyedeki fakirlere Ramazan ayında yardım ederek yardımlaşma duygusunun toplumda yaygınlaşmasına ve devam etmesine katkı sağlamaktadır.



Toplumda ekonomik ve sosyal dayanışmanın bir sembolü olan fıtır sadakasının miktarları belli ölçülere bağlanmıştır. Halk arasındaki tabiriyle fitre, Hz. Peygamber zamanından beri şu dört cins yiyecek esas alınarak bunların belirlenen ölçülerine göre ya bizzat kendileri veya karşılığı olan paraları sadaka olarak verile gelmiştir.



1- Hurma

2- Üzüm

3- Buğday (Un)   

4- Arpa



Bu gıdalar hemen her bölgede Ramazan ayında tüketilen temel gıda ürünleridir.      

Bu ürünler esas alınarak her yıl devletin ilgili birimi verilecek fıtır sadakası miktarlarını güncellemekte ve ilan etmektedir.



Osmanlı Devleti zamanında bu görev Şeyhülislam tarafından yerine getirilmekteydi. Günümüzde ise Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından bu ölçüler belirlenmekte ve ilan edilmektedir. Nitekim bu yıla ait fitre taban miktarı 6,5 TL asgari miktar olarak bu kurum tarafından açıklanmıştır.



Osmanlı Devleti döneminde de bu miktarlar Şeyhülislam tarafından belirlenerek ilan ediliyordu. Osmanlı Devleti zamanında yukarıdaki mahsullere göre belirlenmiş fitre miktarlarını gösteren bir belgeyi burada dile getirmek istiyorum. Sadaka kültürümüz ve iktisat tarihimiz açısından değerli bulduğum ve tam iki asır öncesinde belirlenmiş Fitre ölçülerini dile getiren 1809 yılına ait hususi bir belgenin metni ve çevirisi aynen şöyledir:

Kıyyesi (Okkası-kilosu) altı kuruş olan Medine Hurmasından Fitre

32 para 10 kuruş

Kıyyesi üç kuruş olan Evset (orta halli) Hurmadan Fitre

26 para 7 kuruş

Kıyyesi iki kuruş olan Hurmadan Fitre

8 para 5 kuruş

Kıyyesi yirmi dört para olan Çekirdeksiz Üzümden Fitre

 62 para

Kıyyesi yirmi para olan Üzümden Fitre

52 para

Kıyyesi on altı para olan Rezzaki (Üzüm) den Fitre

42 para

Kıyyesi on iki para olan Beylerce ve Siyah Üzümden Fitre

32 para

Kıyyesi on iki para olan Keşkeklik Buğdaydan Fitre

16 para

Kıyyesi on iki para olan Çorbalık Arpadan Fitre

32 para

Kıyyesi yirmi para olan Dakik-i Has (Has Un) dan

26 para

Kıyyesi 16 para olan Orta Dakik (Orta Un) dan Fitre

22 para

 

İşbu yirmi dört senesinin (Hicri 1224) sadaka-i fitresi bu vecihle tashih olunmuştur.

- - - -