“En kötü köle sahipleri, kölelerine nazik davrananlardır” der Oscar Wilde, böylece köleliğin tümüne karşı çıkar, efendinin iyisi olmayacağını haykırır. “Yardımseverlik birçok günaha davetiye çıkarır” diyerek; yardımsız, yardımseversiz bir düzenin olmasını ister. Herkes çalışacak, hakkını alacak, kimse kimsenin yardımına muhtaç olmayacak, kimse kimseye yardımdan dolayı borçlu kalmayacak.

Peki çözüm ne? Oscar Wilde, “Sosyalizm ve İnsan Ruhu” adlı yapıtında bunun kesin çözümünün özel mülkiyeti ortadan kaldırmak olduğunu belirtiyor. Çünkü özel mülkiyet “var olma”yı değil, “sahip olmayı” önceliyor. 

Özel mülkiyet kalkınca, sosyalizm olacak elbette. Ve şunlar yaşanacak Wilde’a göre: “Pis kokulu küçük odalarda yaşayan ve kokuşmuş paçavralar giyen kimse olmayacaktır, olanaksızlığın ortasında ve tiksindirici bir çevrede büyümek zorunda kalmış, açlıktan bir deri kemik çocuklar görülmeyecektir. Toplumun güvenliği, şimdiki gibi, havanın durumuna bağlı olmayacaktır. Dondurucu soğuklar bastırdığında yüzbinlerce kişi işsiz kalmayacak, sokaklarda sefil bir halde dolaşmayacak ya da çevreden sadaka dilenmeyecek veya bir lokma ekmek ve gece başını sokabileceği pis bir yer bulabilmek için kapı kapı gezmek zorunda kalmayacaktır. Toplumun her üyesi genel refah ve mutluluğu paylaşacak ve soğuklar bastırdığında bile bunun kimseye zararı dokunmayacaktır.

Diğer yandan sosyalizm, sırf insanı bireyselliğe yönlendireceği için bile değerli olacaktır.

Sosyalizm, komünizm ya da adına ne denirse densin, bu sistem, özel mülkiyeti kamu mülkiyetine dönüştürerek ve rekabet yerine işbirliğini getirerek toplumu tamamen sağlıklı bir oluşuma, olması gereken asıl durumuna döndürecek ve toplumun her üyesinin maddi refaha kavuşmasını sağlayacaktır. 

Sosyalizm yoksulluğu, bilim hastalıkları çözdüğünde, duygularının etkisiyle hareket eden kişilerin alanı küçülecek ve insanın sempatisi artacak, insan sağlıklı olacak ve içinden geldiği gibi davranacaktır. İnsan, başkalarının mutlu yaşamından da mutluluk duyacaktır.”

Gelgelelim Wilde, bütün bunların ve bireyselleşerek özgür insan olabilmenin bir başka önemli bir koşulu olduğuna da dikkati çekiyor. Nedir o? Sosyalizm’in “Otoriter” olmaması.

“Sosyalizm otoriter olursa, günümüzde siyasi güce sahip iktidarlar gibi, ekonomik güçle donanmış iktidarlar bulunursa, kısacası Endüstriyel Tiranlıklar ortaya çıkarsa, bu durumda insanın son durumu, ilkinden daha kötü olacaktır. Otoriter sosyalizmin işe yaramayacağı açıktır. Var olan sistemde birçok kişi biraz özgürlük, biraz ifade özgürlüğü ve bira mutlulukla yaşamını sürdürebilirken, bir endüstriyel kışla ya da ekonomik tiranlık sisteminde kimse bu özgürlüklere sahip olamayacaktır.”

Oscar Wilde bu yapıtını 1891 yılında yazmış ve “otoriterleşme” konusunda uyarmış sosyalistleri. Ama sosyalizm bunu hiç duymamış, hep “otoriter” olmuş.

Sonunda kaybeden sosyalizm olmuş.