Kaynakların derelere, derelerin nehirlere, nehirlerin denizlere kavuşumu, doyumsuz bir özlemi, keyifli bir coşkuyu, zevk dolu bir vuslatı hatırlatır insana.
Bir dönüşüm, bir çevrim, bir ezber olsa da Tanrısal olduğu için suların öyküsü sanatsal bir mucizedir.
Çok şükür ki ülkemiz bu sanatsal mucizelerle dolu. Çok şükür ki bu mucizelerle hayat buluyor, bereket devşiriyor, güzellikleriyle gözlerimiz ve gönüllerimiz bayram ediyor.
Ve çok şükür ki; bu güzellikler çevresinde oluşturduğumuz uygarlık şaheserlerimiz, yazdığımız ve yaptığımız bir şanlı ve şanslı tarihimiz ve kuşaktan kuşağa aktardığımız söylencelerimiz, destanlarımız var. Sözün kısası: Sularımıza da Türk Mührü vurabilmişiz.
İşte Türk Mührü taşıyan sulardan biri: Çoruh… Doğası, tarihi ve insan-doğa ilişkileriyle ülkemizin en ilginç vadisine sahip nehir.
Çocukluğumda bir türkü söylenirdi Bayburt’ta, Remzi Çavuldak’ın bestesi:
Duduzar’dan mehtap iner
Bir dönüşüm, bir çevrim, bir ezber olsa da Tanrısal olduğu için suların öyküsü sanatsal bir mucizedir.
Çok şükür ki ülkemiz bu sanatsal mucizelerle dolu. Çok şükür ki bu mucizelerle hayat buluyor, bereket devşiriyor, güzellikleriyle gözlerimiz ve gönüllerimiz bayram ediyor.
Ve çok şükür ki; bu güzellikler çevresinde oluşturduğumuz uygarlık şaheserlerimiz, yazdığımız ve yaptığımız bir şanlı ve şanslı tarihimiz ve kuşaktan kuşağa aktardığımız söylencelerimiz, destanlarımız var. Sözün kısası: Sularımıza da Türk Mührü vurabilmişiz.
İşte Türk Mührü taşıyan sulardan biri: Çoruh… Doğası, tarihi ve insan-doğa ilişkileriyle ülkemizin en ilginç vadisine sahip nehir.
Çocukluğumda bir türkü söylenirdi Bayburt’ta, Remzi Çavuldak’ın bestesi:
Duduzar’dan mehtap iner
Gönüllere neşe siner
Çoruh çağlar ninni söyler
Şen gönüller ili Bayburt
Bayburtlu Zihni “Cûy-i rûh” diyor Çoruh için, yani “ruh nehri”, “ruh suyu”.
İşte biz 442 km’si bizim topraklarımızda olan 466 km uzunluğundaki bu nehirle birlikte akmaya çalışacak, çocukluğumuzda ninnisini, sonraki yıllarda öyküsünü ve türküsünü dinlediğimiz Çoruh’tan dem vuracağız bugün.
Bayburtlu Zihni “Cûy-i rûh” diyor Çoruh için, yani “ruh nehri”, “ruh suyu”.
İşte biz 442 km’si bizim topraklarımızda olan 466 km uzunluğundaki bu nehirle birlikte akmaya çalışacak, çocukluğumuzda ninnisini, sonraki yıllarda öyküsünü ve türküsünü dinlediğimiz Çoruh’tan dem vuracağız bugün.
Çoruh çağlasın ve ninni söylesin; bakalım ne söyleyecek…
Çoruh Nehri, Erzurum’un kuzeyinde bulunan Mescit Dağından doğar. Uğradığı ilk büyük yerleşim yeri Bayburt İlimizdir. Nehirlere dur-durak yoktur; Çoruh da Bayburt’ta durmaz elbette, yönünü Erzurum’un İspir İlçesi’ne döndürür. Yolculuk Karadeniz’edir ya daha çook yolu vardır. Artvin ili topraklarında Oltu-Tortum çayı birleşmesi olan en büyük kolunu kendisine katar ve derin bir vadide tüm görkemi ile akmaya devam eder, taa Borçka’ya dek. Borçka’da Gürcistan’a döndürür rotasını, artık veda zamanına pek fazla kalmamıştır, biraz daha akar bizim topraklarda ve uzun yıllar bizim olan Batum Şehri yakınlarında bir deltadan geçip kavuşur Karadeniz'e...
Özet öykü budur. Ancak özet değil, ayrıntılar önemli; çünkü ayrıntılarla öğrenilebilir Çoruh’un lamı, cimi.
“Köküm kütüğüm Bayburt/Çoruh’la beni bir tut/Göçse de her an gurbet illere/Çoruh Bayburtludur/Gürül gürül akıp giden/Yürekleri yakıp giden/Tükenmez bir Bayburtlu”
Dedik ki Çoruh Erzurum doğumludur. Öyledir ama çaydır, deredir oralarda, Erzurum'dan Bayburt'a doğru akar, akarken de içer birçok dereyi, büyür ve Bayburt’ta nehre dönüp gerçek Çoruh olur. İşte bundan dolayı “Çoruh Bayburtludur” demem, hatalı olmasa gerek. Tıpkı içli şair Kemalettin Kamu'nun Bayburt doğumlu bir Erzurumlu olması gibi...
Çoruh’un iki yakasına kurulu olan Bayburt, Çoruh’la özdeşleşmiştir. Dede Korkut Hikâyelerine konu olan “Ulu Bayburt Hisarı” Çoruh kenarındadır. Dede Korkut’un mezarının Bayburt’ta ve Çoruh kıyısında olduğuna ilişkin tarihi bulgular da vardır.
Bayburt Kalesi; mimarisi, konumu ve görünüşüyle güzel kalelerimizden biri olma özelliğine sahiptir. “Suluk” denilen gizli geçitlerden Çoruh’a iner, kaleye su taşırmış Bayburt’un kadim halkı.
Bayburt’tan ayrılmadan önce Çoruh, Mam Suyu’nun katar gövdesine. Ezelden takdir olunan rotasına doğru, çağlaya çağlaya, döne döne, bereket suna suna yol alır, akar da akar deli deli…
