Bayburt’taki erken Hıristiyanlık dönemine ait yeni bir yeraltı şehri birkaç yıl önce tesadüfen bulundu. Ortaya çıkarılan 3 bin yıllık tarih hazinesi artık ziyarete açık. Bayburt şehri başlı başına bir tarih, kültür hazinesi. En önemli zenginliklerin biri Bayburt’un kuzey batısında, merkeze 25 kilometre uzaklıktaki mütevazı Aydıntepe (Hart) ilçesinin Aydıntepe Yeraltı Şehri’dir.
Bayburt’taki erken Hıristiyanlık dönemine ait yeni bir yeraltı şehri birkaç yıl önce tesadüfen bulundu. Ortaya çıkarılan 3 bin yıllık tarih hazinesi artık ziyarete açık. Bayburt şehri başlı başına bir tarih, kültür hazinesi. En önemli zenginliklerin biri Bayburt’un kuzey batısında, merkeze 25 kilometre uzaklıktaki mütevazı Aydıntepe (Hart) ilçesinin Aydıntepe Yeraltı Şehri’dir.
Aydıntepe Belediye Başkanı Orhan Eraslan’la yeraltı şehrini gezerken onun sanat, tarih ve arkeoloji bilgisine hayran kaldım. Bu işe o kadar çok gönül ve mesai vermiş ki bu konularda adeta uzmanlaşmış. Bana anlattıklarına göre; Aydıntepe Yeraltı şehri, kent yerleşkesinin hemen altında. Dehliz şeklindeki mekanların varlığını halk daha önce de biliyordu, fakat içine girilmemişti. 1988’de inşaat kazısı sırasında tesadüfen gün yüzüne çıkarılan yeraltı yerleşimi Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu’nca koruma altına alınmış.
Tek taşa oyulmuş!
2008’den sonra Koruma Kurulu’nun onayıyla ilçe belediyesi tarafından, Müze Müdürlüğü’nün denetiminde yapılan çalışmalarla gezilebilir alan 850 metreye çıkarılmış. Karadeniz Teknik Üniversitesi ile yapılan sismik taramalar neticesinde, şehrin güneydoğu kesiminde de başka dehlizlerin olduğu tespit edilmiş. Bu kısımlar da daha sonra yapılacak çalışmalarla ortaya çıkarılacak.
Yeraltı şehri hiçbir yapı malzemesi kullanılmadan tüften oluşan tek ana kayaya oyulmuş. Koridorlar, sağ ve solunda odalar, yer yer geniş alanlar, aydınlatma için lamba yerleri, havalandırma delikleri bulunmakta. Hemen üstündeki tepede bir yerüstü kalesi var. Kale eteklerindeki arkeolojik kazılarda yaklaşık 4 bin yıllık mezarlar tespit edilmiş. Bu da Aydıntepe’nin eski adıyla Hart’ın ne kadar eski bir yerleşim olduğunu göstermekte.
Toplantı salonu, havuzu bile var!
Yeraltı şehri içindeki duvar figürleri 3 bin yıllık bir tarihi işaret etmekte. Bu mekanlar zamana bağlı olarak, Hıristiyanlar ve Müslümanlar tarafından da kullanılmış. Kullanım amacının genel olarak sığınmaya yönelik olduğu düşünülüyor. Yani halk tehlike durumunda buraya sığınılıp, sonra dışarıda yaşamına devam ediyormuş.
Mekan içinde odalar, toplantı salonları, mutfak ve su ihtiyaçlarını görecek kaynak ve havuz da bulunmakta. Şu ana kadar açılan bölümlerin havalandırma işlemi için de sekiz adet havalandırma bacası tespit edilmiş. Aydıntepe Yeraltı Şehri, bölgemizin çok önemli turizm mekanlarından biri olmasına rağmen hak ettiği ilgiyi henüz görmemekte, bunun için daha çok yatırım yapılması ve tanıtım eksikliğinin de giderilmesi gerekmekte.
Yeraltı şehrini Belediye Başkanı gibi bilgili bir kişinin rehberliğinde gezebilirseniz tarihin müthiş sırlarına vakıf olursunuz. Ayrıca yeraltı şehrinin inşasında kullanılan 3 bin yıl önceki mühendislik bilgisine de hayran olacaksınız. Bu konularda garanti veriyorum!
Kaynak: Hürriyet Gazetesi / Nisan 2012
