Tarihçi Mahmut Kemal Yanbeğ 1886 yılında Bayburt'ta doğdu. İlk eğitimini Bayburt’ta aldı. 1911 yılında İstanbul Üniversitesi Tarih ve Edebiyat Fakültesinden mezun oldu. Uzunca yıllar sürecek öğretmenlik hayatına Sivas İdadisinde başladı.

Birinci Dünya Savaşı’nın sürdüğü esnada 1918 yılında askere alındı. Erzurum’daki 15. Ordu Komutanı Kazım Karabekir’in şifre subaylığı görevini sürdürdü. Sırasıyla Bayburt’ta, Erzincan’da okul müdürlüğü görevlerinde bulunduktan sonra 1931-1938 yılları arasında Bayburt Ortaokulu Müdürlüğünde bulundu. 1938-1946 yılları arasında Trabzon'da önce Erkek Ortaokulu sonra da Kız Ortaokulu Müdürlüğü ile Tarih ve Coğrafya Öğretmenliği yaptı. 

1947 yılında çocuklarının eğitimleri dolayısıyla İstanbul’a göçtü. Pertevniyal Lisesi, Şehremini Ortaokulu, Eyüp Ortaokulu’nda tarih ve coğrafya derslerine girdi. 1954 yılında 42 senelik öğretmenlik görevini emekli olarak sonlandırdı. Emeklilik yıllarını Büyükçekmece’deki çiftliğinde geçirdi. 

1933 yılında Atatürk’ün de katılımıyla Dolmabahçe’de yapılan Tarih Kongresinde Büyük Türk Hükümdarı Mete ile Atatürk’ü kıyasladığı tezini sundu. Atatürk’ün ve kongreye katılanların takdirini kazandı.

İstanbul’a göç ettiği 1947 yılında bugün Türkiye’nin ilk hemşehri derneği olarak bilinen Bayburt Kültür ve Yardım Cemiyeti’nin kuruculuğunu üstlendi, kurucu başkanı oldu. 

Bayburt sevgisi yüreğinde abideleştiren Mahmut Kemal Yanbeğ, hayatı boyunca Bayburt’la ilgili metinler kaleme aldı. Bu makaleler Türk Folklor Araştırma Dergisi, Ülkü Milli Kültür Dergisi, Bayburt Dergisi, Bayburt’un Sesi Dergisi, Bayburt Postası Gazetesinde yayınlandı. 

19. yüzyıl saz şairlerinden ‘Bayburtlu Celali’ ile ilgili ilk yayını yaptı. 1927 yılında hazır ettiği kitabı ‘Bayburtlu Celali Hayatı ve Şiirleri’ ismiyle 1963 yılında Bayburt Kültür ve Yardım Cemiyeti yayınlarından okuyucu ile buluştu. Yanbeğ’in ‘Trabzon’un Fethi’ ve ‘Trabzon Tarihi’ adlı iki eseri daha bulunmaktadır.  
Bayburt’ta bulunduğu yıllarda ağaçlandırma faaliyetlerine öncülük etti. Şehit Osman, Bayburt Kalesi ve Koruk’ta ağaçlandırma çalışmaları gerçekleştirdi. 

Bayburt’un düşman işgalini yaşamış biri olan ve 1919 yılında Maden Bucak Müdürlüğü yaptığı esnada Bayburtluyu aşağılayan İngiliz Yarbayı Rawlinson’a haddini bildiren Yanbeğ, Bayburt’taki Kurtuluş kutlamalarına da öncülük eden isimdi. 1938 yılında Bayburt Ortaokulu Müdürlüğü görevinde iken dönemin Belediye Başkanı Tevfik Çoruh’la birlikte ilk kurtuluş kutlamalarına imza atmış, katliamın yapıldığı Taşmağazalar önünde yapılan törende o günleri anlatan bir konuşma yapmıştır.

2'si erkek, 3'ü kız olmak kaydıyla 5 çocuk babası olan Yanbeğ, 22 Ocak 1967 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Kabri Edirnekapı Sakızağacı Şehitliği’ne defnedildi.

Yazan: Murat Okutmuş

Yararlanılan kaynaklar:

Bayburt Postası Gazetesi
Gümüşeli Gazetesi
Bayburt Tarihi (Sadri Karakoyunlu)