Dünya yeniden mi şekilleniyor acaba? Üstelik dünyanın yeniden şekillenmesine yönelik çabalar coğrafyamızın hemen yanı başında cereyan ediyor. Önce Saddam’ı devirip idam etmekle işe koyuldularsa da daha henüz şekil değişikliği çabaları son bulmuş değil. Niye son bulsun ki, Ortadoğu hammadde deposu. Artık komşumuz Irak değil, Amerika’dır.
ABD Atlantik ötesinden buralara demir attı da ne oldu sular bir türlü durulmuyor, sanki başı göğe mi erdi, aslında gidişattan pekte memnun gözükmüyor. Belli ki eskisi kadar ne Ali kıran baş kesilebiliyor ne de pek çok ülkeye diş geçirebiliyor. Hele ki Türkiye’nin bölgede inisiyatif üstlenip kendi başına Fırat Kalkanı ve Irak harekâtında rol oynaması gururuna dokunuyor gibi.
Evet, Suriye’de bu gidişattan kendi payına düşeni alıp hala belini doğrultamaz haldedir. Nasıl doğrultabilsin ki, bikere ta baştan İsrail tarafından Lübnan’ın bombardımana tabi tutulmasıyla birlikte pılını pırtısını toplayıp çekilmesine yetmiştir. Sadece kolu kanadı kırılan Suriye mi, hiç kuşkusuz buna tüm Ortadoğu ülkeleri de dâhildir. Malum, İsrail’in sinsice Ortadoğu’ya çıbanbaşı olarak yerleşmesi buralarda şekil değişikliğinin ilk işaretiydi zaten. İşte görüyorsunuz Filistin halkının çektiği acılar orta da. Hele şükür ki Filistin halkının o müthiş direnişiyle kolay lokma olmadığını tüm cümle âleme gösterebilmiştir.
Peki ya İran? Malum İran ise uluslararası baskılara rağmen elinde bulundurduğu nükleer programını koz olarak kullanaraktan Irak bataklığına saplanan ABD’yi yumuşatabilmiştir. Hatta İran bu arada ABD’nin Irak’a girmesiyle birlikte bir taşta iki kuş vurmuş olur. Yani bu demektir ki, İran bir yandan düşman bellediği Amerika’nın hışmından kurtulurken, diğer yandan da sekiz yılı aşkın bir süre içerisinde Irakla arasında bitmek tükenmek bilmeyen ve neticelenemeyen savaşın yıpranmışlığından sıyrılmış oldu. Ama pekte sevindirik olmaya gerek yoktu. Çünkü ABD’nin ileri ki yıllarda ne yapacağı belli olmaz, yeniden hedef tahtası olması ihtimal dâhilindedir.
Peki ya Türkiye? Türkiye Bush döneminde bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde tezkereye red oyu vermekle Irak işgaline ortak olmanın getireceği zararları geçte olsa fark edip, bölgede pozisyon almakla bir anlamda bölgede ağırlıklı rol üstlenmenin kapısını aralamış oldu. Öyle ki, tezkereye redlemesiyle verdiği mesaj komşu ülkelerin gönlünü fetheder de. İşte komşularımızı fetheden bu gönül yansıması yeniden Osmanlı güneşinin Ortadoğu semaları üzerine doğuşunu hatırlatacak gelişmeyi beraberinde getirecektir.
Bilindiği üzere Bush’un Irak işgali öncesinde gerek Türk medyasında, gerek siyasi arenada, gerekse değişik platformlarda tâ başından beri tezkere konusunda lehte ve aleyhte hararetli tartışmalara sahne olunmuştu. O günleri hatırlayanlar çok iyi bilir ki sıralar ileri sürülen tezlerden biri Türkiye’nin ABD ile birlikte Irak’a girmeli ki bölgede inisiyatif üstlenmiş olalım görüşüydü, diğer bir görüş ise tezkereye evet dersek piyon olup kendimizi cehennem ateşine atmak olacağı yönünde bir değerlendirmeydi. İşte tartışmalar üç aşağı beş yukarı bu eksende cereyan ederken konusu gereği asıl konuşması gereken 28 Şubat zihniyeti aktörlerin, yani askeri bürokrasinin adeta ipe un serercesine yorum yapmaması dikkatlerden kaçmaz da. Özellikle Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in derin sessizliğe bürünmesi akıllarda kuşku uyandırmaya yetmiştir. Öyle ya, devletin en tepe noktasında ki kişi susarsa sokaktaki adam ne yapsın, olsa olsa bu durum ya taşın altına eline sokmayarak sorumluluktan kaçma, ya da topu hükümetin üzerine atıp onu yıpratmaya yönelik refleks olarak değerlendirilebilirdi ancak. Bunun başka daha ne izahı olabilirdi ki. Hükümette bu tür Ali Cengiz oyunları ancak soğukkanlılığını elden bırakmayaraktan çözebilirdi. Nitekim öyle de yaptı, tezkereden yana gözüküp TBMM’nin oylamasına sunmakla aleyhine dönüşebilecek sis perdelerini dağıtacak manevra için zaman kazanmayı bilmiştir. Nihayet gel zaman git zaman derken nefeslerin tutulduğu bunca gürültü arasında meclisten tezkere geçmez de. İlk bakışta tezkerenin geçmemesi sanki hükümeti köşeye sıkıştırma babından aleyhine gözükmüş olsa da sonuçları itibariyle baktığımızda aslında tezkerenin meclisten geçmemesi ülke olarak Irakta işgalci pozisyona düşmekten kurtulmamıza yaramıştır. Böylece ileriye yönelik aktif dış politika gütme avantajını yeniden yakalama imkânı doğmuş olur da.
İster bunun adını hükümetin bir manevrası diyelim, ister bir şans olarak niteleyelim fark etmez, netice itibariyle Türkiye’nin lehine yerinde bir pozisyon hamlesi kazanmasına yol açtı ya bu yetmez mi? Hele ki, 1974 Kıbrıs Hareketi sırasında ABD’nin ülkemize yönelik uyguladığı ambargoyu hatırladığımızda, herhangi kuşkuya mahal bırakmaksızın yerinde bir hamle olduğu aşikar. Fakat ABD bu kez ambargo uygulamasa da Irakta askerlerimize çuval geçirmekten tutun da, Ortadoğu’daki çıkarları uğruna PKK kartı ve Ermeni meselesi gibi hassas konularla başımızı ağrıtmaktan geri durmadığı da bir vaka. Neyse ki Irak bataklığının ABD üzerindeki moral bozukluğunun getirmiş olduğu avantajla Türkiye yinede diplomatik alanda masa dışına itilmeyip dikkate alınması gereken, hatta görüşüne başvurulması gereken bir ülke olduğu gerçeğini kavramakta gecikmez. Hatta kavrama noktasında Ankara’nın apoletli ve apoletsiz bürokrasisi de durum vaziyetin farkına varır. Tabii farkına varmalarını o güne kadar yürüttükleri Türkmen odaklı pasif bölge siyaseti önerisinden vazgeçip yerine aktif ve çok boyutlu yolların açılması gerektiği çizgisine yaklaştıklarından anlıyoruz. Geçte olsa bu tavır değişikliğini olumlu buluyoruz elbet.
Öyle anlaşılıyor ki; Türkiye aynı kararlılıkta Amerika’nın bize koz olarak kullanacağı enstrümanlara yem olmadan diplomatik boşlukları iyi değerlendirip Osmanlı’nın bıraktığı alanlarda söz sahibi olma noktasına gelebilmişiz. Gelmekte gerekirdi, çünkü Balkanlardan Kuzey Afrika ve Ortadoğu’ya kadar her alana damgasını vuran ecdadın torunlarıyız, dolayısıyla ecdadımıza yakışır bir şekilde kendi mührümüzü vurmakta gecikmeyiz de. Zaten Ortadoğu halkları da öteden beri Osmanlının bıraktığı boşluğu dolduracak evlatlarının yolunu beklemekte. Ve Türkiye’yi bugüne dek ümit kaynağı ve kurtarıcı baş tacı olarak görmüşlerdir hep. Her neyse, bu arada Oğul Bush’un açtığı yoğun diplomatik trafiğini hatırlamakta fayda var. O trafik bize şunu gösterdi ki; ABD Osmanlı’nın bıraktığı boşluğu dolduramadığı gibi her geçen gün güç kaybedip itibar kaybına uğramakta. Her ne kadar 2002 öncesi Türkiye’sinde bir takım mahfiller kendi dinamiklerimizi görmezden gelip kendi potansiyel gücümüzü idrak edemeseler de, geldiğimiz noktada hele şükür bölgede Osmanlı gibi karşılanıyoruz diyebiliriz artık. Evet, 28 Şubat zihniyeti o günlerde Osmanlı’ya karşı redd-i miras döşese de bu gerçeği örtemezler. İşte ABD, tezkereye red oyu vermemize rağmen özümüzde var olan Osmanlı mayası gerçeğinden hareketle bir yandan da Türkiye-ABD müttefikliğimizin bozulmaması yönünde ihtiyatlı davranmayı elden bırakmamakta. Olur ya, bölgeye yönelik hesaplarının her an altüst olabileceğinin endişesiyle her halükarda bizim tarihi tecrübemizin göz ardı edilemeyeceğinin farkında ve bu yüzden ve bölgedeki imajımıza muhtaç durumda.
Evet, Irak işgalinden sonra Türkiye’nin kabına çekilen politika anlayışından sınırları aşan çok boyutlu politikaya yönelmesi gelecek için ümitlerimizi yeşertmeye yetmiştir. İyi ki de aktif dış politika anlayışına yöneldik, böylece hem mazlum milletler nezdinde işgalci pozisyona düşmedik, hem de uluslararası karar mekanizmalarının içinde yer alıyoruz da. Besbelli ki dış politika uzun soluk gerektiriyor, hemen bir çırpıda meselelerin çözüleceği alan değil. Her şeye rağmen 2002 sonrası sırtını milletine dayamış Türkiye’yi idare eden erkin tıpkı ecdadı gibi yerinde çakılı kalmayıp dışa açık hamlelerde bulunması uzun zamandır hasret kaldığımız dış politika anlayışını ortaya koyması bakımdan kayda değer buluyoruz. Zira durağanlık bize göre değil, bikere kanı kaynayan milletiz, istesek de yerimizde çakılı kalamayız. Ne iyi etmişiz de içe kapalı statükocu dış politika geleneğinin terki cihetine gitmişiz, böylece geleceğe umutla bakmamıza yol açan gelişmelere şahit olmaktayız. Stratejik derinliğimiz yeniden gün yüzüne çıkıp artık cümle âlem Türk’ün dirilişine şahit olur durumda. Hem kim pasif politikalardan ne bulmuş ki bizde bulalım, aktif dış politikayla gündem belirlemek varken içine kapanık politika da neymiş. Allaha şükür gündem belirleyen bir Türkiye’miz var artık.
Türkiye ateş çemberi içerisinde sorumluluk üstlenmekle beraberinde getireceği pek çok riskler taşımasına rağmen şunu da unutmamak gerekir ki etliye sütlüye karışmamak çözüm değildir. Kaldı ki bölgede eli kolu bağlı kalmamıza imkân mahalde yok, bikere bölgede köprü ülke konumundayız ve bu bizim avantajımıza zaten. Yine Ortadoğu’da mevcut olan dağınıklığı giderecek potansiyel güç avantajı da bizden yana gözüküyor. Bir kere İran’ın bu bölgede mezhep bakımdan Şii olması avantaj değil, dezavantajdır. Bu yüzden Ortadoğu’da Sünni ekolden gelen ve aynı zamanda farklılıkları zenginlik addeden toparlayıcı rehber ülkeye ihtiyaç var, zaten bu da bizde fazlasıyla mevcut. Hele şükür Afganistan’a, Suriye’ye, Irak’a asker göndermekten imtina etmiyoruz. Neden derseniz, kültür kodlarımızda mevcut lider ülkesi misyonumuz sayesinde elbet. Tabiî ki bu arada bazı kesimler bölgeye asker göndermemizi farklı değerlendirmelerde bulunup oralarda bizim ne işimiz var diyeceklerdir. Ama komşu olmayan ülkelerin oralarda ne işi var diyemeyeceklerdir. Onlar öyle homurdana dursunlar son derece stratejik derinliği olan aktif dış politikamızdan taviz vermeden, mesafe kat etmekte fayda var.
Hakeza Güneydoğu meselesi de öyle. Kürt olayı sanıldığın aksine psikolojik meseledir. Bu mesele milletin soğukkanlı tavırlarıyla çözülebilecek mesele olduğunu düşünüyoruz. O halde güneydoğu meselesini dış manevralarımıza engel mesele olarak yansıtmamalı. Tarihi miras bizi yeni manevra alanlarda var olmaya zorluyor. Artık topraklarımızın bitişiğinde inisiyatif üstlenmek için başucumuzda cereyan eden hadiselere kayıtsız kalmadan bazı gerçekleri görmek zamanıdır. İdare-i maslahat bir yere kadardı, dünyadaki baş döndürücü hızlı gelişmeler idare-i maslahat politikalarının devamını imkânsız kılıyor. Şayet Osmanlı gibi kabımızdan çıkıp etrafta ne olup bittiğine dair misyonumuz varsa, buna mecburuz.
Velhasıl; zinde güçler dünyaya çıkarcı yaklaşımla şekil vermeden Nizam-ı âlem misyonumuzla biz şekil vermeliyiz.
Vesselam.
ABD Atlantik ötesinden buralara demir attı da ne oldu sular bir türlü durulmuyor, sanki başı göğe mi erdi, aslında gidişattan pekte memnun gözükmüyor. Belli ki eskisi kadar ne Ali kıran baş kesilebiliyor ne de pek çok ülkeye diş geçirebiliyor. Hele ki Türkiye’nin bölgede inisiyatif üstlenip kendi başına Fırat Kalkanı ve Irak harekâtında rol oynaması gururuna dokunuyor gibi.
Evet, Suriye’de bu gidişattan kendi payına düşeni alıp hala belini doğrultamaz haldedir. Nasıl doğrultabilsin ki, bikere ta baştan İsrail tarafından Lübnan’ın bombardımana tabi tutulmasıyla birlikte pılını pırtısını toplayıp çekilmesine yetmiştir. Sadece kolu kanadı kırılan Suriye mi, hiç kuşkusuz buna tüm Ortadoğu ülkeleri de dâhildir. Malum, İsrail’in sinsice Ortadoğu’ya çıbanbaşı olarak yerleşmesi buralarda şekil değişikliğinin ilk işaretiydi zaten. İşte görüyorsunuz Filistin halkının çektiği acılar orta da. Hele şükür ki Filistin halkının o müthiş direnişiyle kolay lokma olmadığını tüm cümle âleme gösterebilmiştir.
Peki ya İran? Malum İran ise uluslararası baskılara rağmen elinde bulundurduğu nükleer programını koz olarak kullanaraktan Irak bataklığına saplanan ABD’yi yumuşatabilmiştir. Hatta İran bu arada ABD’nin Irak’a girmesiyle birlikte bir taşta iki kuş vurmuş olur. Yani bu demektir ki, İran bir yandan düşman bellediği Amerika’nın hışmından kurtulurken, diğer yandan da sekiz yılı aşkın bir süre içerisinde Irakla arasında bitmek tükenmek bilmeyen ve neticelenemeyen savaşın yıpranmışlığından sıyrılmış oldu. Ama pekte sevindirik olmaya gerek yoktu. Çünkü ABD’nin ileri ki yıllarda ne yapacağı belli olmaz, yeniden hedef tahtası olması ihtimal dâhilindedir.
Peki ya Türkiye? Türkiye Bush döneminde bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde tezkereye red oyu vermekle Irak işgaline ortak olmanın getireceği zararları geçte olsa fark edip, bölgede pozisyon almakla bir anlamda bölgede ağırlıklı rol üstlenmenin kapısını aralamış oldu. Öyle ki, tezkereye redlemesiyle verdiği mesaj komşu ülkelerin gönlünü fetheder de. İşte komşularımızı fetheden bu gönül yansıması yeniden Osmanlı güneşinin Ortadoğu semaları üzerine doğuşunu hatırlatacak gelişmeyi beraberinde getirecektir.
Bilindiği üzere Bush’un Irak işgali öncesinde gerek Türk medyasında, gerek siyasi arenada, gerekse değişik platformlarda tâ başından beri tezkere konusunda lehte ve aleyhte hararetli tartışmalara sahne olunmuştu. O günleri hatırlayanlar çok iyi bilir ki sıralar ileri sürülen tezlerden biri Türkiye’nin ABD ile birlikte Irak’a girmeli ki bölgede inisiyatif üstlenmiş olalım görüşüydü, diğer bir görüş ise tezkereye evet dersek piyon olup kendimizi cehennem ateşine atmak olacağı yönünde bir değerlendirmeydi. İşte tartışmalar üç aşağı beş yukarı bu eksende cereyan ederken konusu gereği asıl konuşması gereken 28 Şubat zihniyeti aktörlerin, yani askeri bürokrasinin adeta ipe un serercesine yorum yapmaması dikkatlerden kaçmaz da. Özellikle Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in derin sessizliğe bürünmesi akıllarda kuşku uyandırmaya yetmiştir. Öyle ya, devletin en tepe noktasında ki kişi susarsa sokaktaki adam ne yapsın, olsa olsa bu durum ya taşın altına eline sokmayarak sorumluluktan kaçma, ya da topu hükümetin üzerine atıp onu yıpratmaya yönelik refleks olarak değerlendirilebilirdi ancak. Bunun başka daha ne izahı olabilirdi ki. Hükümette bu tür Ali Cengiz oyunları ancak soğukkanlılığını elden bırakmayaraktan çözebilirdi. Nitekim öyle de yaptı, tezkereden yana gözüküp TBMM’nin oylamasına sunmakla aleyhine dönüşebilecek sis perdelerini dağıtacak manevra için zaman kazanmayı bilmiştir. Nihayet gel zaman git zaman derken nefeslerin tutulduğu bunca gürültü arasında meclisten tezkere geçmez de. İlk bakışta tezkerenin geçmemesi sanki hükümeti köşeye sıkıştırma babından aleyhine gözükmüş olsa da sonuçları itibariyle baktığımızda aslında tezkerenin meclisten geçmemesi ülke olarak Irakta işgalci pozisyona düşmekten kurtulmamıza yaramıştır. Böylece ileriye yönelik aktif dış politika gütme avantajını yeniden yakalama imkânı doğmuş olur da.
İster bunun adını hükümetin bir manevrası diyelim, ister bir şans olarak niteleyelim fark etmez, netice itibariyle Türkiye’nin lehine yerinde bir pozisyon hamlesi kazanmasına yol açtı ya bu yetmez mi? Hele ki, 1974 Kıbrıs Hareketi sırasında ABD’nin ülkemize yönelik uyguladığı ambargoyu hatırladığımızda, herhangi kuşkuya mahal bırakmaksızın yerinde bir hamle olduğu aşikar. Fakat ABD bu kez ambargo uygulamasa da Irakta askerlerimize çuval geçirmekten tutun da, Ortadoğu’daki çıkarları uğruna PKK kartı ve Ermeni meselesi gibi hassas konularla başımızı ağrıtmaktan geri durmadığı da bir vaka. Neyse ki Irak bataklığının ABD üzerindeki moral bozukluğunun getirmiş olduğu avantajla Türkiye yinede diplomatik alanda masa dışına itilmeyip dikkate alınması gereken, hatta görüşüne başvurulması gereken bir ülke olduğu gerçeğini kavramakta gecikmez. Hatta kavrama noktasında Ankara’nın apoletli ve apoletsiz bürokrasisi de durum vaziyetin farkına varır. Tabii farkına varmalarını o güne kadar yürüttükleri Türkmen odaklı pasif bölge siyaseti önerisinden vazgeçip yerine aktif ve çok boyutlu yolların açılması gerektiği çizgisine yaklaştıklarından anlıyoruz. Geçte olsa bu tavır değişikliğini olumlu buluyoruz elbet.
Öyle anlaşılıyor ki; Türkiye aynı kararlılıkta Amerika’nın bize koz olarak kullanacağı enstrümanlara yem olmadan diplomatik boşlukları iyi değerlendirip Osmanlı’nın bıraktığı alanlarda söz sahibi olma noktasına gelebilmişiz. Gelmekte gerekirdi, çünkü Balkanlardan Kuzey Afrika ve Ortadoğu’ya kadar her alana damgasını vuran ecdadın torunlarıyız, dolayısıyla ecdadımıza yakışır bir şekilde kendi mührümüzü vurmakta gecikmeyiz de. Zaten Ortadoğu halkları da öteden beri Osmanlının bıraktığı boşluğu dolduracak evlatlarının yolunu beklemekte. Ve Türkiye’yi bugüne dek ümit kaynağı ve kurtarıcı baş tacı olarak görmüşlerdir hep. Her neyse, bu arada Oğul Bush’un açtığı yoğun diplomatik trafiğini hatırlamakta fayda var. O trafik bize şunu gösterdi ki; ABD Osmanlı’nın bıraktığı boşluğu dolduramadığı gibi her geçen gün güç kaybedip itibar kaybına uğramakta. Her ne kadar 2002 öncesi Türkiye’sinde bir takım mahfiller kendi dinamiklerimizi görmezden gelip kendi potansiyel gücümüzü idrak edemeseler de, geldiğimiz noktada hele şükür bölgede Osmanlı gibi karşılanıyoruz diyebiliriz artık. Evet, 28 Şubat zihniyeti o günlerde Osmanlı’ya karşı redd-i miras döşese de bu gerçeği örtemezler. İşte ABD, tezkereye red oyu vermemize rağmen özümüzde var olan Osmanlı mayası gerçeğinden hareketle bir yandan da Türkiye-ABD müttefikliğimizin bozulmaması yönünde ihtiyatlı davranmayı elden bırakmamakta. Olur ya, bölgeye yönelik hesaplarının her an altüst olabileceğinin endişesiyle her halükarda bizim tarihi tecrübemizin göz ardı edilemeyeceğinin farkında ve bu yüzden ve bölgedeki imajımıza muhtaç durumda.
Evet, Irak işgalinden sonra Türkiye’nin kabına çekilen politika anlayışından sınırları aşan çok boyutlu politikaya yönelmesi gelecek için ümitlerimizi yeşertmeye yetmiştir. İyi ki de aktif dış politika anlayışına yöneldik, böylece hem mazlum milletler nezdinde işgalci pozisyona düşmedik, hem de uluslararası karar mekanizmalarının içinde yer alıyoruz da. Besbelli ki dış politika uzun soluk gerektiriyor, hemen bir çırpıda meselelerin çözüleceği alan değil. Her şeye rağmen 2002 sonrası sırtını milletine dayamış Türkiye’yi idare eden erkin tıpkı ecdadı gibi yerinde çakılı kalmayıp dışa açık hamlelerde bulunması uzun zamandır hasret kaldığımız dış politika anlayışını ortaya koyması bakımdan kayda değer buluyoruz. Zira durağanlık bize göre değil, bikere kanı kaynayan milletiz, istesek de yerimizde çakılı kalamayız. Ne iyi etmişiz de içe kapalı statükocu dış politika geleneğinin terki cihetine gitmişiz, böylece geleceğe umutla bakmamıza yol açan gelişmelere şahit olmaktayız. Stratejik derinliğimiz yeniden gün yüzüne çıkıp artık cümle âlem Türk’ün dirilişine şahit olur durumda. Hem kim pasif politikalardan ne bulmuş ki bizde bulalım, aktif dış politikayla gündem belirlemek varken içine kapanık politika da neymiş. Allaha şükür gündem belirleyen bir Türkiye’miz var artık.
Türkiye ateş çemberi içerisinde sorumluluk üstlenmekle beraberinde getireceği pek çok riskler taşımasına rağmen şunu da unutmamak gerekir ki etliye sütlüye karışmamak çözüm değildir. Kaldı ki bölgede eli kolu bağlı kalmamıza imkân mahalde yok, bikere bölgede köprü ülke konumundayız ve bu bizim avantajımıza zaten. Yine Ortadoğu’da mevcut olan dağınıklığı giderecek potansiyel güç avantajı da bizden yana gözüküyor. Bir kere İran’ın bu bölgede mezhep bakımdan Şii olması avantaj değil, dezavantajdır. Bu yüzden Ortadoğu’da Sünni ekolden gelen ve aynı zamanda farklılıkları zenginlik addeden toparlayıcı rehber ülkeye ihtiyaç var, zaten bu da bizde fazlasıyla mevcut. Hele şükür Afganistan’a, Suriye’ye, Irak’a asker göndermekten imtina etmiyoruz. Neden derseniz, kültür kodlarımızda mevcut lider ülkesi misyonumuz sayesinde elbet. Tabiî ki bu arada bazı kesimler bölgeye asker göndermemizi farklı değerlendirmelerde bulunup oralarda bizim ne işimiz var diyeceklerdir. Ama komşu olmayan ülkelerin oralarda ne işi var diyemeyeceklerdir. Onlar öyle homurdana dursunlar son derece stratejik derinliği olan aktif dış politikamızdan taviz vermeden, mesafe kat etmekte fayda var.
Hakeza Güneydoğu meselesi de öyle. Kürt olayı sanıldığın aksine psikolojik meseledir. Bu mesele milletin soğukkanlı tavırlarıyla çözülebilecek mesele olduğunu düşünüyoruz. O halde güneydoğu meselesini dış manevralarımıza engel mesele olarak yansıtmamalı. Tarihi miras bizi yeni manevra alanlarda var olmaya zorluyor. Artık topraklarımızın bitişiğinde inisiyatif üstlenmek için başucumuzda cereyan eden hadiselere kayıtsız kalmadan bazı gerçekleri görmek zamanıdır. İdare-i maslahat bir yere kadardı, dünyadaki baş döndürücü hızlı gelişmeler idare-i maslahat politikalarının devamını imkânsız kılıyor. Şayet Osmanlı gibi kabımızdan çıkıp etrafta ne olup bittiğine dair misyonumuz varsa, buna mecburuz.
Velhasıl; zinde güçler dünyaya çıkarcı yaklaşımla şekil vermeden Nizam-ı âlem misyonumuzla biz şekil vermeliyiz.
Vesselam.